Tesla'da fiyat da maliyet de belli, Cybertruck 2022'de yolda: TOGG’da belirsizliğe devam

Ozan GÜNDOĞDU

Tesla 2019’da 367 bin araç sattığını duyurdu. 2013’teki satışlarının 17 katını 2019’da satan Tesla buna rağmen 2019’un ilk çeyreğinde 702 milyon dolar zarar etti. Şirketin 11 milyar doları aşan borçları ve elektrikli otomobil piyasasına giren Volkswagen, Ford, Toyota gibi 100 yıllık devler ise şirketin finansal geleceğini daha karamsar hale getiriyor. Buna karşılık geçen hafta tanıtımı yapılan TOGG’a ilişkin finansal belirsizlikler netlik kazanmadı. Otomobilin fiyatı maliyeti, kâr marjı, kaç adet satılmasının planlandığı gibi sorular lansmana rağmen bilinmiyor. Tanıtımın yapıldığı lansman henüz bir moral gösteriminden öteye de geçemedi. Şirketin yöneticileri “yoğunluk” gerekçesiyle soruları cevaplandırmazken Tesla’nın finansal geçmişine mercek tuttuk.

Dünyada elektrikli otomobil deyince akla gelen ilk marka Elon Musk’ın Tesla’sı oluyor. Dünyadaki ilk elektrikli otomobil Tesla Motors’un değil ancak söz konusu elektrikli otomobilse Tesla’dan öncesi ve sonrası var demek yanlış da değil. Zira Tesla’nın Model S’i piyasaya sürdüğü 2013’ten önce elektrikli otomobil deyince akla hantal ve güçsüz, kullanışlı olmayan bir araç geliyordu. Model S bu algıyı yıkarak elektrikli otomobillerin güçlü ve kullanışlı olabileceğini kanıtladı. Ancak burada da bir sorun finansal sürdürülebilirlik oldu.

Türkiye’de gazeteler her ne kadar Tesla Motors’un patronu Elon Musk’ı 21’inci yüzyılın Edison’u diye duyursa da Tesla Motors mali açıdan göründüğü kadar parlak değil. Zira ilk Tesla modelleri olan Model S ve Model X 100 bin doları aşan fiyatlarıyla orta gelir grubunun satın alabileceği fiyatın çok üzerinde fiyatlarla piyasaya sunuldu. Ancak bu bir hata değil daha çok zorunluluktu. Zira başlangıçta yüksek ARGE ve yatırım maliyetleri yüzünden bir otomobil üretmenin birim maliyeti de zaten 100 bin doları aşıyordu. Böylece Tesla’nın ilk araçlarını teslim ettiği yıl olan 2013’te toplam 22 bin, ertesi yıl ise toplam 31 bin araç satıldı. Çünkü Tesla başlangıç için E (executive) ve F (lux) segment modelleri tercih etti. Ancak hedefleri içinde orta gelir gruplarının da satın alabileceği 35 bin dolarlık Model 3 de bulunuyordu. Böylece Model 3 2019 yılı itibariyle satışa sunuldu. Model 3’ün fiyatından kâr marjına dek her şeyi 4 yıl öncesinden belliydi. Üstelik hali hazırda üretim yapan fabrikası da bulunuyordu. TOGG’un ise henüz çıkaracağı modelin adı dahi bilinmiyor. Fiyat kararında ısrarcı olan Elon Musk otomobilin 35 bin dolarda piyasaya sürdü. Ancak bu fiyat da Tesla’nın finansal olarak ayakta kalmasına yardımcı olacak cinsten değildi. Volkswagen, Toyota, Ford gibi yüzyıllık otomobil üreticilerinin de elektrikli otomobil piyasasına girmesiyle Tesla’nın finansal açıdan geleceği her zamankinden daha karamsar.

Şirket yıllık kâr açıklamadı

Elon Musk gerek vergi avantajları gerekse devlet teşvikleriyle şirketi Tesla Motors’u şimdilik ayakta tutmayı başarabildi. Ancak 2003’te kurulan şirket o günden bugüne henüz kâr açıklayamadı. Bazı çeyreklerde kâr etse dahi yıllık bazda hep zarar eden şirket ön siparişlerden gelen gelirle ve gelecek vaatleriyle ayakta kalmış durumda. Şirketin sadece 2017 zararı 2 milyar dolarken, sadece 2019’un ilk çeyreğindeki zararı 702 milyon dolar düzeyinde. Yaklaşık 11 milyar dolarlık borç ise şirketin kamburuna dönüşmüş durumda. Bu finansal tabloya karşılık şirketin ayakta durmadaki tek motivasyonu geleceğe ilişkin “çılgın projeleri”. En son tanıttıkları cybertank isimli kamyonet modeli ise bu çılgın projenin en büyük kanıtı niteliğinde.

Satış adetleri açıklandı

Finansal açıdan zor günler geçirdiği piyasadaki herkesin malumu olan Tesla 3 ocak itibariyle de yılın son çeyreğindeki satış adetlerini açıkladı. Şirket satışların Tesla tarihindeki en yüksek seviyeler olduğu duyurdu. Buna göre 2019’un son çeyreğinde Model S ve Model X’te toplam teslim edilen araç sayısı 19 bin 450 adet olurken, şirketin orta gelir grubuna dönük çıkardığı Model 3 92 bin 550 adet teslimatla beklentilerin üzerine çıktı. Tüm yıl baz alındığında ise şirket 367 bin aracı teslim ettiklerini duyurdu. Ancak 2019 yılına ilişkin mali durum henüz netlik kazanmadı. TOGG’un 5 modelininin üretileceği fabrikada ise yılda 175 bin adet araç üretileceği tahmin ediliyor. Cumhurbaşkanı Sözcüsü Kalın’a göre bu tutarın ötesine de geçilecek. Buna karşılık Tesla’nın son yıllardaki toplam satış adetleri tablodaki gibi;

♦ 2013: 22 bin adet
♦ 2014: 31 bin adet
♦ 2015: 50 bin adet
♦ 2016: 76 bin adet
♦ 2017: 101 bin adet
♦ 2018: 245 bin adet
♦ 2019: 367 bin adet

Geçen hafta yerli marka TOGG otomobilinin lansman toplantısı yapıldı. Ancak dünyadaki örneklerinin aksine bu lansmanda cevap bulan tek soru otomobilin görüntüsü oldu. Ancak planlar ve patentlerin ne durumda olduğu henüz bilinmiyor. Fatih Altaylı Habertürk’teki köşesinde TOGG’un CEO’su Gürcan Karakaş’ı Teke Tek programına çağırdığını ancak Karakaş’ın yoğunluk nedeniyle daveti reddettiğini yazdı. Öte yandan lansman gerçekleşmesine rağmen otomobilin ne fiyatı biliniyor ne de kâr marjı. Ancak TOGG’un lansmanda boy ölçüştüğü iddia edilen Model X modelinin kaç dolara mal edileceği, kaç dolara satılacağı, ne kadar kâr planlandığı gibi finansal sorularının tümü lansmanın hemen ardından cevap bulmuştu. Bu planlamaya rağmen Tesla’nın zarar ettiğini unutmamak gerekir.

***

Cybertruck 2022’de yolda

Tesla CEO’su Elon Musk, yeni Cybertruck’ın fiyat listesini de 23 Kasım’daki lansmanda açıkladı. Başlangıç fiyatı 39 bin 999 dolar. Standart Cybertruck modelinin bir tane elektrik motoru ve 400 kilometre menzili var. Ekstradan 10 bin Dolar verdiğiniz zaman bu menzil 480’e yükseliyor. Otonom sürüş özelliği de isterseniz, onun için de ekstradan 7.000 Dolar vermeniz gerekiyor. Buna karşılık yerli otomobil TOGG’da neredeyse tüm detaylar belirsizliğini koruyor