Bilgi ve iletişim teknolojileri alanında son on yıldır en çok kullanı

Bilgi ve iletişim teknolojileri alanında son on yıldır en çok kullanılan kavramlardan biri yakınsamadır. "Teknolojik yakınsama"; radyo, televizyon, sinema, basın gibi "geleneksel" iletişim teknolojileriyle sayısallaşmaya dayanan bilgisayar ve telekomünikasyon teknolojilerinin giderek aynı ortamları paylaşabilmesini anlatır. Hollanda'da gerçekleştirilen Avrupa Birliği öngörü yöntemleri ve gelişmeleriyle ilgili toplantının ilginç konularından biri de bilim ve teknolojideki yakınsama süreciydi. Bu başlık içindeki sunuşları dinlerken, artık "yakınsama" kavramının bambaşka bir boyut aldığını gördük. AB'nin bakış açısından yakınsama sürecini anlatan Alfred Nordmann şu tanımı öneriyor: "Yakınsayan teknolojiler, belli bir ortak hedefin başarılması için her birinin bir diğerine yetkinlik kazandırdığı bilimler ve teknolojilerdir."

Nordmann'ın verdiği örneklerden biri AB'nin "NBIC Yakınsaması" olarak tanımladığı insan başarımını (performansını) arttırmaya yönelik yakınsayan bilimler ve teknolojiler oldu. Bu açıdan yakınsayanlarsa şunlar: nanoteknoloji (N), biyoteknoloji (B), enformasyon teknolojileri (I) ve bilişsel araştırmalar (C). Biyoteknoloji, nanoteknoloji ve enformasyon teknolojileri ölçeksel bir devrimin eşiğinde. Enformasyon teknolojilerini var eden, milimetrenin altında gerçekleştirilebilen mikro ölçekte elde edilen başarılardı. Mikro ölçeğin altına geçildiğindeyse nano dünyası başlıyor. Nanobilim, atomla, bir başka deyişle kuvantum yapıları ve hareketleriyle ilgili sırların elde edilmesini hedefliyor. Biyoteknolojideki gelişmelerse moleküller düzeyinde zaten gerçekleştiriliyordu. Nanobilim sayesinde biyoteknoloji de molekülü oluşturan atomların yapılarının bilgisinden yararlanabilecek.

 

Avrupa Birliği'nin Lizbon Stratejisi çerçevesinde yakınsama teknolojileri önemli bir yer tutuyor. AB bu amaçla "Avrupa Bilgi (knowlegde) Toplumu için Yakınsayan Teknolojiler"in kısaltması olan CTEKS adını kullanıyor. Kanada Başbakanlık Ulusal Bilim Danışmanlığının Bilim ve Teknoloji Öngörüsü Bürosu Müdürü Jack Smith, bilimler ve teknolojideki yakınsama sürecinin, insanlık için yeni bir "rönesans" anlamına gelebileceğini savunanların olduğunu vurguluyor. Kanadalıların asıl odaklandıkları noktanın, bu süreçte hastalıklarla savaşta, kamusal sağlık uygulamaları, gıda, çevre ve malzeme olduğu görülüyor. Bu odaklanmaya "biyosistemikler" kavramını uygun bulmuşlar. Aslında yukarıda belirtilen nano, biyoteknoloji, enformasyon teknolojileri ve bilişsel bilimler yanına çevre bilimlerini de eklemişler.

Vizyon 2023 Projesi sonunda ortaya konan Strateji Belgesi'nde de stratejik odaklanma alanları arasında yukarıda sayılanlar var. Demekki bir yerde doğru odaklanma bu belgede içerilmiş. İster AB olsun, ister Kanada toplantıda yer alanlar henüz sürecin başında bulunulduğunu ve yapılması gereken çok şey olduğunu belirtiyorlar. Bunun başında bilim ve teknoloji topluluğunun çok-disiplinliliği sahiplenmesi gerektiği belirtiliyor. Çünkü bu yakınsama konusu öyle bir konu ki, hem paydaş hem de toplumun bir parçası olarak sadece mühendislerin veya fen bilimlerinin söz söyleyebileği bir konu değil. Sosyal bilimlerin de içerilmesi gerekiyor.