Çarkı çocuklar döndürdü

Mustafa KÖMÜŞ

Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik kriz ve yoksullaşma en çok çocukları etkiledi. Çocuk işçiliği son on yılın en yüksek yüksek seviyesine ulaştı. Toplamda her 5 çocuktan biri oğlan çocuklarında ise her 3 kişiden biri çalışmak zorunda kaldı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistiklerle Çocuk 2023 verilerini açıkladı. Açıklanan verilerde en göze çarpan istatistik çocuk işçiliği oldu. Buna göre 15-17 yaş arasındaki çocuklarda işçilik oranı geçen yıl 2022’ye göre tam 3,5 puan artarak yüzde 22,1’e yükseldi. Çocuk işçiliği oranı 2014 ve 2015’te yüzde 21 olarak gerçekleşmiş ve daha sonra 2020’de yüzde 16,2’ye kadar gerilemişti. Son 3 yılda artış eğilimine giren çocuk işçiliği böylece 2014’ün dahi üstüne çıktı. Çocuk işçi sayısı ise 2014’te 824 binken 2022’de 707 bin olmuştu. Geçen yıl bu sayı 853 bine yükseldi. Artış tam 146 bin oldu.

Cinsiyete göre incelendiğinde ise bu oranın oğlan çocuklar için yüzde 32,2 kız çocuklar için yüzde 11,5 oldu.

2022'de işgücüne katılım oranı oğlan çocuklarında yüzde 27, kız çocuklarında yüzde 10 olarak gerçekleşmişti.

Verilere bakıldığında, 1 milyon 982 bin erkek çocuğunun 637 bini işgücü içerisinde yer alırken, bunların 572 bini istihdamda yer aldı. 1 milyon 880 bin kız çocuğunun ise 216 bini işgücü içinde yer alırken 187 bin kız çocuğu istihdamda yer aldı. 

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre geçen yıl 14 yaş ve altı 22 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 32 çocuk işçi hayatını kaybetmişti.

Bu yılın ilk üç ayında ise 16 çocuk işçi hayatını kaybetmişti. Bu çocukların 4’ü 14 yaş ve altındaydı.

BÜTÇEDEN KISMIŞLARDI

Çocuk işçiliği sorunu her geçen gün büyürken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu alana yönelik ayırdığı bütçede kesintiye gitmişti. Bakanlık 2023’te 41 milyon TL olan “Çocuk İşçiliği ile Mücadele” bütçesini bu yıl 28 milyon 678 bin TL’ye düşürmüştü.

Verileri BirGün’e değerlendiren Akdeniz Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Taner Akpınar, TÜİK verilerinde yer almayan noktalara dikkat çekti. Akpınar şunları söyledi: “TÜİK verilerinin gerçeği yansıtmadığını söylemek lazım. Bu verilerde çocuk işçiler yok. Mesleki eğitim merkezlerinde (MESEM) çalıştırılan çocuklar yok. Ayrıca TÜİK anketlerini daha çok ekim ve aralık ayları arasında yapıyor. Bu dönem de en çocuk işçinin olduğu dönemdir. Çünkü tarımda çalışan çocuklar bu dönemde çalıştırılmıyor. Tüm bu çabalara karşın yine de çocuk işçiliği sayısı artıyor. Bize sürekli çocuk işçi sorununu tekrarladığımız söyleniyor. Bu sorunu nasıl dile getirmeyelim. Bu artışın en büyük nedeni içinde bulunduğumuz ekonomik kriz. Ülkede ciddi bir yoksullaşma var. Birçok aile yetişkinler yerine çocukları işe gönderiyor.”

“Çocuğun kim olduğu tanımlanmış durumda” diyen Akpınar şöyle devam etti: “18 yaşın altındaki herkes çocuktur. Bu uluslararası alanda böyle kabul ediliyor. Buna rağmen son yıllarda akademik çalışmalarda bu tanımın Batı’ya ait olduğu ve çocukluğun yere, zamana göre değişebileceği tartışılıyor. Bu kabul edilemez. Sahada yaptığımız gözlemlerde görüyoruz. Çalışan çocukların hem fiziksel hem de duygusal açıdan sağlıkları bozuluyor. Bir diğeri çocukların çalıştırılması sınıfsal yeniden üretim mekanizmasına dönüşüyor. Mevcut konumlarını mutlaklaştırıyor. Sosyal ve fiziksel açıdan hırpalanıyorlar.”

MESEM’lerde iktidar eliyle çocuk işçiliğinin teşvik edildiğinin altını çizen Akpınar sözlerini şöyle sonlandırdı: “Bu çocuklara belli bir ücret ödeniyor. Ancak bu da işsizlik sigortası fonundan karşılandığı için maliyeti de yine ücretli çalışanlara yıkılıyor.”

∗∗∗

RAKAMLARLA ÇOCUK İŞÇİLİĞİ

Çocuk işçi sayısı son yılların en yüksek noktasına ulaştı. 

Çocuk işçiliği oranı: %22,1

Çocuk işçi sayısı: 853 bin

Çalışan oğlan çocuğu sayısı: 637 bin

Çalışan kız çocuğu sayısı: 216 bin

∗∗∗

%20 LİSEYİ BİTİREMEDİ

TÜİK istatistiklerinde öne çıkan diğer veriler ise şöyle:

• Aile yanında destek verilen çocuk sayısı: 160 bin 647

• Okula başlayan 10 çocuktan 2’si liseyi bitiremedi

• 2-14 yaş grubundaki çocuklar en çok öğrenme ve yürümede zorluk çekiyor.

• Resmi kız çocukları evlilik oranı yüzde 1,9 oldu.

• Bebek ölüm hızı binde 9,2 olarak gerçekleşti.

• Hayatını kaybeden çocukların yaklaşık 5’te 1’inin ölüm nedeni dışsal yaralanma ve zehirlenme oldu.

∗∗∗

15 YAŞ ALTI BİLİNMİYOR

TÜİK çocuk işçiliğinde 15-17 yaş arasına dair verileri açıklarken uzun süredir 14 yaş ve altına dair ise hiçbir istatiksel bilgi paylaşmıyor. En son Mart 2020’de ‘Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları 2019’da 15 yaş altındaki çocuklara ilişkin veri paylaşılmıştı. O dönem çocuk işçilerin yüzde 20’sinden fazlasını 15 yaş ve altındakiler oluşturmuştu.